Op woensdag 26 februari begint de Veertigdagentijd
In 2019 hebben we ons aangesloten bij de wereldwijde traditie om op die dag in de kerk samen te komen voor Woord en
gebed. Dat willen we dit jaar weer doen. Om 19.30 uur bent u welkom bij het avondgebed. Daaraan voorafgaat een maaltijd van sobere soep. Een klein symbool van solidariteit met hen die dagelijks maar moeten zien of er iets te eten is. We staan stil bij onze overvloed. In het avondgebed lezen we over het ‘ware vasten’ dat de Heer verkiest boven ‘schijnheiligheid’. Ook bidden we met de woorden van onder andere psalm 51, een boetepsalm.
Het zijn lezingen en psalmen die teruggaan tot ver voor de reformatie. In die zin is wat we doen niet ‘RoomsKatholiek’, maar pakken we als het ware iets op van vóór de reformatie. Toen ging het nadrukkelijk ook om het begin van de vastentijd: veertig dagen jezelf iets ontzeggen om bewuster te leven. In de reformatie is er veel veranderd. De nadruk kwam te liggen op innerlijke kenmerken van vasten en boete, en de uiterlijke vormen zoals vasten en de viering van as-woensdag aan het begin van de veertigdagentijd, verdwenen. Het ging om je persoonlijk geloof en gebed.
Overigens vinden we ook in de Bijbel de suggestie dat vasten nooit zomaar een uiterlijk ritueeltje moet zijn, maar vergezeld moet gaan van een gezindheid die aanzet tot ander gedrag: naastenliefde en het doen van gerechtigheid. De liturgie, met daarin het teken van het kruis gemaakt met as, is ook naar de achtergrond geraakt in die tijd. Maar ook dat mogen we zien als een onderdeel uit de eeuwenoude traditie van de kerk van alle tijden, waar we nu opnieuw invulling aan willen geven. De as is het restant van de verbrande palmtakken van het jaar daarvoor. In 2019 had ik wel een klein schaaltje as mee in het avondgebed, maar is er geen kruisteken mee gemaakt. Dat kan dit jaar wel. De voorganger spreekt daarbij de woorden uit: “Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren”. Ons leven is in Gods hand, maar tegelijkertijd is het ook vergankelijk. We sluiten ons die avond niet alleen aan bij de wereldwijde kerk, maar ook bij veel protestantse kerken in Nederland, die de orde van dienst gebruiken uit het Dienstboek (ingevoerd in 1998), waar we ook een orde vinden voor as-woensdag.
Het mooie van het symbool van de as vind ik de link naar de Paaswake. In die nacht gedenken we onze doop, hét symbool van nieuw leven in Gods naam. Dit jaar zullen we die doopgedachtenis niet alleen uitspreken door het hardop noemen van onze namen (wat we al een aantal jaar doen), maar ook door langs het doopvont te lopen. Daar kun je het doopwater met je hand aanraken, of je vingertoppen in het water houden en vervolgens je voorhoofd aanraken (al dan niet met kruisteken). Zo staan die twee dagen in relatie tot elkaar: het teken van nieuw leven en van opstanding is een antwoord op het teken van dood en vergankelijkheid.
Het leven overwint de dood, het licht is sterker dan de duisternis.Wat zijn we rijk gezegend met zulke rituelen!
ds Barbara de Groot